Inleiding
“Empathie haalt moreel gedrag uit de intellectuele sfeer, en maakt het welzijn van anderen tot een emotionele realiteit: voelt die andere zich zalig, dan delen we in de vreugde, voelt hij zich rot, dan lijden wij ook.” is een citaat uit een artikel in DeStandaard: “Empathie heeft een aan/uit-knop”.[1] Mijn inziens moet deze zo veel mogelijk af staan tijdens het nemen van beslissingen, indien men er naar streeft om zowel rationele, goede en morele beslissingen te maken.
De bovenstaande citaten gaan
namelijk uit van de observatie dat er een onderscheid bestaat tussen rationeel
en moreel gedrag. Deze contradictie bestaat enkel indien er een verschillende beoordelingsmaatstaf
wordt gebruikt om het gestelde gedrag te beoordelen, waarbij het moreel verantwoord
gedrag superieur wordt geacht t.o.v. rationeel gedrag.
In dit blogbericht wordt mijn
perceptie van de huidige moraliteit beschreven en wordt er getracht aan te tonen waar naar het leidt. In een volgend blogbericht wordt er getracht een
moreel kader op te bouwen op basis van de
realiteit.
Definities
Rationeel gedrag is makkelijk te beschrijven met het homo economicus concept, namelijk ik geef enkel waarde indien de tegenpartij ook waarde teruggeeft en ik neem enkel waarde in zoverre ik ervoor betaald heb. Moreel gedrag is te beschrijven met het concept van de martel- en plunderaar, namelijk ik geef waarde ongeacht wat ik terugkrijg en ik moet waarde krijgen van de tegenpartij omdat ik het nodig heb.
Het meevoelen met andere personen
zorgt voor een transitie van handelaar naar martelaar, omdat het inbeelden van
de ellende van de tegenpartij in kwestie er toe leidt dat we medelijden voelen.
En vanaf daar gaat het snel. De tegenpartij hoeft enkel te zeggen: “Mocht jij
in mijn situatie verkeren, dan zou jij toch ook willen worden geholpen? Jij
verkeert nu in de positie om het te doen, dus hoe kun je nu zo egoïstisch zijn
om mij te weigeren wat jijzelf in mijn situatie ook zou willen?” Er is ons
geleerd om de mens in kwestie te helpen, om ons eigen geluk op te offeren om
diegene in nood te helpen, dit alles naar het voorbeeld van de Messias.
De huidige moraliteit = Happy Times?
De handelaar wordt dus martelaar om het verschrikkelijke schuldgevoel een onmens te zijn, van zich af te schudden. De betaling die de handelaar ontvangt, is het laten ophouden van de gevoelens een slecht, immoreel mens te zijn. We hebben deze gevoelens omdat onze opvoeding ervoor gezorgd heeft dat onze empathie-knop aanstaat bij iedere mens die ellende heeft, zonder dat er wordt nagedacht over de wet van causaliteit. Vanaf we kunnen helpen, moeten we helpen, los van de vraag hoe de nood is ontstaan en los van de vraag wat er in de plaats wordt gesteld voor de ontvangen hulp.
Het wordt afgeleerd om rationeel te zijn in interpersoonlijke relaties, waardoor je slachtoffer wordt
van dieven. Dit houdt men niet vol, waardoor men zelf dief moet worden om te
kunnen overleven. De rest van het leven is men dan ook bezig met de delicate
dans tussen het zijn van een martelaar en een plunderaar, altijd proberend om meer
martelaar dan plunderaar te zijn, want dat is het juiste morele gedrag.
Een minderheid zit gevangen in
een situatie waarbij ze volop worden geplunderd door hun omgeving, maar het
weigeren om zelf een dief te zijn, aangezien ze ervan overtuigd zijn dat de
enige, juiste, morele manier van leven volgens het handelaar concept loopt.
Hierdoor geven ze waarde om waarde te krijgen en worden ze geplunderd door de
dieven. Dit is een extreem verlieslatende situatie en deze mensen gaan er dan
ook emotioneel onder door, hetgeen waarschijnlijk op grote schaal gebeurt als je kijkt naar de
psychologische gezondheid van de Belgische bevolking.
Instinctief voelt men aan dat dit geen ideaal systeem is, aangezien dit niet de geluksmaximalisatie van iedere deelnemer nastreeft. De personen die het gelukkigst zijn in dit systeem zijn niet de morele martelaren, maar zij die nemen waar ze geen recht op hebben, zij die nemen zonder geven, zij die manipuleren omdat ze weten dat de tegenpartij het gedrag dat zij verlangen nooit zou stellen omwille van rationele redenen, zij die noodhulp verlangen zonder er ooit voor te betalen... M.a.w. Happy Times voor zij die het meest kunnen nemen in verhouding met hetgeen ze betalen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten